Transitiemelk
De gezonde startmotor
Geiten gezond houden begint op het moment dat ze geboren worden. Een pasgeboren lam heeft nul weerstand en is hiervoor volledig afhankelijk van de biest. Na de eerste biestgift volgt vaak kunstmelk. Maar wat is het effect als we de lammeren langere tijd biest, in de vorm van transitiemelk, verstrekken? Op het bedrijf van Jasper en Ilse de Hoon namen we proef op de som.
In een proef die werd uitgevoerd door een derdejaars student van HAS Hogeschool in Den Bosch is het effect van transitiemelk Goat PEQ Start Plus op de gezondheid en het gewicht van lammeren onderzocht. Goat PEQ Start Plus is de melkvervanger Goat PEQ Start, opgewaardeerd met colostrum.
Natuurlijke samenstelling van melk
Uit onderzoek bij kalveren blijkt dat het langer aanbieden van transitiemelk (kunstmelk aangevuld met biest) een positief effect heeft op de darmontwikkeling en de weerstand van het kalf. 'In de eerste drie weken komen darmproblemen veel voor. Daarom moet je proberen de natuurlijke samenstelling van de melk zo goed mogelijk na te bootsen. Als de darmen zich goed kunnen ontwikkelen, kan een dier meer voedingsstoffen opnemen, wat goed is voor de weerstand', is Jasper de Hoon van mening. Net als veel geitenhouders is ook híj op zoek naar manieren om het antibiotica- en medicijnengebruik op zijn bedrijf naar beneden te krijgen. Vandaar dat hij er direct voor open stond om mee te werken aan het onderzoek.
Proefopzet
Tijdens de proef werden 51 vrouwelijke lammeren en 51 bokken gemonitord vanaf de geboorte tot en met het spenen. Alle lammeren ontvingen binnen 2 uur na de geboorte de eerste biest. Deze werd opgewaardeerd met Goat PEQ Colostrum tot minimale brixwaarde van 23. Binnen 12 uur na de geboorte krijgt elk lam 15% van het lichaamsgewicht aan biest. Na deze biestgift werd de groep opgedeeld in 26 vrouwelijke lammeren en 25 bokken die drie weken de transitiemelk Goat PEQ Start Plus ontvingen. Eenzelfde controlegroep kreeg in deze periode Goat PEQ Start. Na die drie weken kregen alle lammeren tot acht weken Goat PEQ Start. Alle lammeren werden de eerste twee weken intensief gemonitord.
Gezondere lammeren, homogene groei
Met behulp van een scorekaart werd de gezondheid driemaal per week bijgehouden. In beide groepen zijn geen lammeren uitgevallen. Wel werd de transitiemelkgroep duidelijk gezonder gescoord (86,6%) ten opzichte van de controlegroep (68,6%). Met name de controlegroep had beduidend meer last van diarree (24%) dan de transitiemelkgroep (4%). Ook waren er verschillende weegmomenten. Hieruit werd geen significant verschil in gewicht, dus ook geen snellere groei door transitiemelk geconstateerd. 'In de controlegroep was de eerste bok het snelst op gewicht, maar dit was ook de groep waarbij het laatste lam op speengewicht was. De transitiegroep groeide veel homogener', constateerde Jasper op stal. 'We streven naar een optimale groei. Een goede ontwikkeling is voor een melkgeit belangrijker, we zijn niet aan het afmesten', voegt hij eraan toe.
Minder antibiotica
Dat de transitiemelkgroep een betere weerstand had dan de controlegroep, werd vooral duidelijk op het moment dat Ecthyma de kop op stak. Bij de controlegroep zaten de kopjes van de lammeren helemaal vol en ging de voeropname achteruit. Hoewel er direct contact tussen beide groepen mogelijk was, zagen de ondernemers bij de transitiemelkgroep slechts lichte vlekjes. 'Dat deze groep er minder last van had, is een duidelijk bewijs dat de transitiemelk een positief effect heeft op de weerstand van de lammeren', concludeert Marcel van Bijsterveldt. Longproblemen kunnen versterkt worden door Ecthyma doordat de neuzen dicht gaan zitten. Dat hier minder sprake van was, was duidelijk terug te zien in het medicijngebruik. Waar voorgaande jaren vaak drie behandelingen met Draxxin nodig waren om de longproblemen onder controle te krijgen, was tijdens de proef één groepsbehandeling voldoende. 'Bij de controlegroep was een behandeling echt noodzakelijk. De transitiemelkgroep hebben we behandeld uit voorzorg, omdat we een paar dagen weggingen', voegt Jasper eraan toe. Gedurende de gehele opfokperiode was het aantal antibioticabehandelingen bij transitiemelkgroep 43% lager ten opzichte van de controlegroep.
"Het is duidelijk bewijs dat de transitiemelk een positief effect heeft op de weerstand van de lammeren."
Goede opname
Tijdens de proef werd gebruikgemaakt van Goat PEQ Start Plus en Goat PEQ start. 'De melkpoeders waren heel gemakkelijk aan te maken. Tijdens de lammerperiode werken we veel met stagiaires, dus het moet wel praktisch werken', noemt Ilse de Hoon het gemak van een all-in-one melkpoeder. De melk werd koud en onbeperkt verstrekt door middel van voorraadvoeding via spenen. 'De melk is heel smakelijk. De lammeren dronken het direct goed en het was niet moeilijk om ze aan de spenen te krijgen. Dat werkt heel prettig', is haar ervaring. Ook van een spenendip was nauwelijks sprake. 'De lammeren stapten makkelijk over op vaste voeding', vult Jasper aan.
Transitiemelk bewezen effect
Om te kijken wat het effect van de transitiemelk is op de vruchtbaarheid en de productie, worden de groepen verder gevolgd. Jasper en Ilse zijn in ieder geval overtuigd van de toegevoegde waarde van de transitiemelk. 'Opfok is het meest wezenlijke op een bedrijf en gezondheid is daarbij de basis. Als deze goed is, dan ontwikkelen de lammeren zich goed, zijn ze op tijd op dekgewicht en met de productie komt het dan ook wel goed', stelt Jasper. 'Je moet de kostprijs in de hand houden, maar je moet ook kijken wat het oplevert. De cijfers hebben bewezen dat het werkt en de beleving is goed, dus komend lammerseizoen gaan we zeker weer transitiemelk inzetten', besluit de Hoon.
Goat PEQ Start: melkvervanger op basis van magere melkpoeder en additieven.
Goat PEQ Start Plus: als basis Goat PEQ Start, opgewaardeerd met Goat PEQ Colostrum.
Goat PEQ Colostrum: biestpoeder van volledige runderbiest met > 42% ruw eiwit en > 21% ruw vet, zonder toevoeging van melk-, wei- of eipoeder.
In de eerste levensuren van het lam is biest cruciaal. Het geeft een boost aan het nog niet ontwikkelde immuunsysteem. Krijgt het lam na de eerste biest kunstmelk, dan is hij tot een leeftijd van 3 weken volledig afhankelijk van de antistoffen die hij hiermee heeft ontvangen. Na de derde week begint het lam zijn eigen afweer op te bouwen, die na de zesde week weer op peil is. Door middel van het verstrekken van Goat PEQ Start Plus wordt de natuurlijke samenstelling van melk in de eerste weken na het lammeren nagebootst.