Hoe werkt het afweermechanisme van de speen?
Wat de verdedigers voor een elftal zijn, zijn de speenhuid en het slotgat voor de uier. Het moet bacteriën zoals E.coli, Stafylococcus aureus en Streptococcus uberis buiten de uier houden, zodat deze hier geen schade aan kunnen richten. Spenen vormen een belangrijke schakel in het afweermechanisme en kunnen dus wel wat extra aandacht gebruiken om ze in optimale conditie te krijgen en te houden.
De speen en met name het slotgat vormt de fysieke
barrière tussen de omgeving en het uierweefsel. Rondom het melken is het risico
op bacterie-overdracht het grootst, maar ook tussen de melkbeurten door
bevinden de spenen zich in een kiemrijke omgeving. Daarnaast verhogen
speenbeschadigingen het risico op infecties.
De speenhuid
Een gezonde speenhuid vormt de eerstelijns verdediging van het immuunsysteem. Een gezonde speen is soepel en bestand tegen externe factoren zoals melken, de zuigkracht van het kalf of extreme weersomstandigheden. De speenhuid is bedekt met een zuurmantel die de huid beschermt tegen irritatie en overmatige bacteriegroei. Tijdens het melken wordt de zuurmantel weggewassen en kan deze de huid niet meer beschermen. Speendesinfectie met een goede verzorging van de speenhuid is daarom een must in mastitispreventie. Spenen kunnen verschralen door boxvulling met een hoge pH-waarde, wat ook weer een extra risico vormt. Gebruik daarom een boxstrooimiddel die zowel een desinfecterende werking als een huidneutrale pH-waarde heeft.
Keratineplug
Via het tepelkanaal kunnen bacteriën de uier binnendringen en het melkklierweefsel aantasten. Daarom wordt deze afgesloten door een keratineplug. Dit is een soort wax dat wordt afgescheiden door de binnenste lagen van het speenkanaal en heeft een antibacteriële werking. Door de melkstroom spoelt de keratineplug weg. Tijdens de lactatie krijgt het tepelkanaal onvoldoende tijd om de keratineplug volledig te herstellen. In de droogstand wordt de keratineplug niet meer uitgespoeld en voorkomt het dat bacteriën binnendringen. Afhankelijk van de melkgift op het moment van droogzetten, duurt het enkele dagen tot weken voordat het speenkanaal volledig afgesloten is. Daarom kunnen de spenen wel wat extra bescherming gebruiken tijdens het droogzetten.
Slotgat
De slotgatspier sluit het slotgat af, waardoor melk uitliggen wordt voorkomen. Tijdens het melkproces is het slotgat geopend. Bij een gezond slotgat blijft deze tot een half uur na het melken nog geopend.. Bij beschadigde of vereelte slotgaten zal dit langer duren. Tijdens het melken zorgt een uitgaande melkstroom ervoor dat er geen bacteriën naar binnen kunnen. In de periode net voor het melken tot een half uur na het melken, hebben bacteriën wel vrij toegang tot het speenkanaal. Zeker op robotbedrijven, waar koeien niet een half uur na het melken kunnen worden vastgezet, moet daarom extra aandacht worden besteed aan ligbedhygiëne.
Speenpuntvereelting
Beschadiging van de speenpunt is vaak het gevolg van
overmatige druk van de tepelvoering tijdens het melkproces. Beschadigde of
vereelte slotgaten sluiten niet meer goed en is een ideale plek voor
schadelijke organismen om zich te verschuilen. Speenpuntvereelting of hyperkeratose
is herkenbaar als een witte ring die aanvankelijk zacht is, maar kan veranderen
in een ruwe ring. Deze eeltvorming lijkt op een wortel die tot in het
speenkanaal doordringt waardoor deze niet voldoende kan sluiten. Bacteriën
hebben zo volop de gelegenheid binnen te dringen. Naarmate de melktijd langer
wordt, neemt de kans op vereelting toe. Vierkante tepelvoeringen verhogen de melksnelheid en masseren de speen op een minder
belastende manier dan gangbare tepelvoeringen. Onderzoek wijst uit dat
door de inzet van vierkante tepelvoeringen de conditie van het slotgat
duidelijk verbeterd.
Kies de juiste speendesinfectie
Speendesinfectie na het melken is een effectieve manier om schadelijke organismen af te doden en de spenen te verzorgen. Welke actieve stof u het beste kunt gebruiken is afhankelijk van de infectiedruk en speenconditie. Chloordioxide heeft een zeer snelle en doeltreffende werking tegen schadelijke micro-organismen en wordt met name geadviseerd bij een hoge infectiedruk. Melkzuur komt van nature voor in melk. In combinatie met huidverzorgende bestanddelen zorgt een spraymiddel op basis van melkzuur voor een goede bescherming met een verzorgende werking. Chloorhexidine heeft een huidvriendelijk karakter en daardoor uitermate geschikt voor bedrijven waar de speenconditie aandacht nodig heeft. Voor elke bedrijfsspecifieke situatie heeft Heemskerk een speendesinfectiemiddel in het assortiment. Laat u informeren door uw rundveespecialist of neem contact op met ons supportteam.
Aanbevolen producten
